Question

Anadoluda Yaşamış Antik Filozoflar Kimlerdir? İsimleri ve haklarından kısaca bilgileri nelerdir?

Answer 1

MÖ 5-6 yy arasında Anadolu’nun batı kıyısında yaşamış bazı filozofları o dönem doğa olayları hakkındaki açıklamaları ilk öne çıkmıştır. Bu açıklamaların ortak özelliği mitolojik unsurlar içermeyip, doğal gözlem ve incelemeye dayanmasıdır. Bu filozofların çalışmaları kendilerinden sonrakiler için temel olmuş ve felsefenin gelişip sistemleşmesine katkıda sağlanmıştır.

---

• Thales (MÖ 625-546)  Milet’te (Aydın/Didim) yaşamıştır. İlk filozof olarak kabul edilir. Felsefenin dışında matematik, geometri ve astronomi ile ilgilenmiştir. Thales’e göre ilk madde (arkhe) Su’dur. Her şey suda oluşmuştur ve suya dönüşecektir.
• Anaksimandros (MÖ 610-547) Milet’te yaşamıştır. Thales’in öğrencisidir. Matematik, astronomi, haritacılık ve doğa konularında çalışmalar yapmıştır. Ona göre arkhe (ilk madde) aperion (sınırı olmayan)dır.
• Anaksimenes (MÖ 585-528) Milet’te yaşamıştır.anaksimandros’un öğrencisi olduğu kabul edilir. Ona göre arkhe Hava’dır. Hava hem soyut hem de sonsuzdur. “Hava olan ruh bedeni nasıl ayakta tutuyorsa, dünyayı ve evreni ayakta tutan havadır” demektedir. Evren sistemi ve varlıkların oluşumu ile ilgili görüşleriyle öne çıkar. Astronomi ile ilgilenmiş, Güneş ve Ay tutulmaları ile ilgili doğru bilgiler vermiştir.
• Anaksagoras (MÖ 500-428) Klazomenai’de (İzmir/Tuzla) doğmuştur. Matematik ve astronomi alanlarında çalışmıştır. Anaksagoras varlıkların temeline yönelik “NOUS” kavramıyla öne çıkmıştır. Nous maddeleri bir amaca göre düzenleyen ve hareket ettiren ilkeyi ifade eder.
• Herakleitos (MÖ 540-480) (Karanlık Herakleitos) Efeslidir. Ona göre arkhe Ateş’tir. Varlığın temelinde töz yoktur. Evrende sürekli bir değişme, oluş ve akış vardır. Evrendeki değişme, karşıtlıklardan yani birbiri ile çatışan gerçeklerden doğmaktadır. Bu yaklaşımı ile diyaleletik düşünceyi ilk defa ortaya atmıştır. Ona göre ışık ve karanlık, iyi ve kötü bir ve aynıdır. Değişme bir düzene (logosa) göre gerçekleşmektedir. İnsan logosu yani aklı davranışlarının temeli olarak almalıdır. “Aynı ırmağa iki kez girilmez”
• Epiktetos (MS 50-135) Hierapolis’te (Denizli/Pamukkale) doğmuştur. Stoa felsefesinin temsilcilerindendir ve ahlak alanındaki düşünceleriyle tanınmıştır. Köle olarak doğmuş, sonraları azat edilmişti. Bilgelik, irade, özgürlük ve doğaya uyum gibi konulardaki düşünceleriyle öne çıkmıştır.
• Dioganez (MS 412-323) Sinop’ta doğmuştur. “Kinik” felsefesi öğretisi savunan filozoftur. Dioganez hayatta malın, mülkün önemli olmadığı, doğaya uygun yaşamak gerektiğini ileri sürmüştür. “Gölge etme başka ihsan istemem.”
• Lukianos Şamişat’ta “Adıyaman/Samsat” doğmuştur. Öncelikle ahlakla ilgili eserler vermiştir. İyi bir retorikçi (söz ile ikna etme sanatı)’dir. Kinikleri ve mitolojik inançları eleştirmiştir.
• Ksenofenes (MÖ 569-477) Kolophon’da (İzmir/Değirmendere) doğmuştur. İnsan ve toplumun kültürel yaşantıları ile ilgili fikirleri vardır.
• Aristotales (MÖ 384-322) Hayatının bir dönemi Asas’da (Çanakkale/Ayvacık) geçmiştir. Felsefe tarihinin en önemli filozoflarından biridir. Mantık, siyaset, biyoloji gibi pek çok alanda çalışmalar yapmıştır. Düşünceleriyle insanlığı yüzyıllar boyu etkilemiştir. İskender’e hocalık yapmıştır. Kendinden önceki felsefeler ve bilimsel çalışmalar hakkında verdiği bilgiler dolayısıyla ilk felsefe ve bilim tarihçisi olarak da bilinir.
• Kleantes Çanakkale/Ayvacık’ta doğmuştur. Zenon’un öğrencisidir.

Kaynak