Cümlede işi, oluşu, hareketi gösteren, cümleyi yargıya bağlayan, haber veren, cümlenin çekimli ögesine yüklem denir.
Örnek: “Öğretmen bugün ödev verdi.”
Bu cümlede “verdi” kelimesi yüklemdir. Bir eylemi belirtmektedir.
Yüklem tek başına cümle özelliği gösterebilir. Örnek: “Getirdi.” Bu tek başına bir cümle özelliği taşır.
Yüklemi bulmak için cümlede herhangi bir ögeye soru sorulamaz. Yüklemi çekimli sözcüklerden anlarız.
“Okuyorum” sözünde okumak kelimesi şimdiki zaman eki (-yor) ile çekimlenmiştir. Yani yargı bildiriyor bu sebeple cümledir.
Yüklem sıfat veya isim tamlaması şeklinde olabilir:
“Kaybolan kalem onun kalemiydi.”
Bu cümledeki altı çizili kelime öbeği isim tamlaması olduğundan birbirinden ayrılamaz ve birlikte yüklemdir.
Aynı şekilde sıfat tamlaması da birbirinden ayrılamaz ve birlikte yüklem olur.
Örnek:
“O eskiden sinirli bir insandı.”
Bu cümlede “sinirli bir adamdı” sıfat tamlaması olduğundan birbirinden ayrılmadan yüklem olur.
Cümle ancak yüklem varsa cümle olur. Örneğin “ Ayşe okula…….” bu bir iş, oluş, hareket, belirtmediğinden cümle değildir.
“Ayşe okula geldi.” Bu ise bir cümledir çünkü bir hareket bildirmektedir.
